در روزهای گرم تابستان یکی از حیاتی‌ترین امکانات خودروها، سیستم تهویه مطبوع یا همان کولر است. یکی از اجزای کلیدی سیستم خنک کننده ماشین گاز کولر خودرو است که باعث می‌شود کولر خودرو باد خنک تولید کند.
گاز کولر خودرو یکی از اجزای اصلی در فرآیند خنک‌سازی است. بدون وجود این گاز، سیستم کولر عملاً هیچ‌گونه سرمایشی ایجاد نخواهد کرد. انتخاب نوع مناسب گاز، بررسی میزان آن و اطمینان از عدم نشتی، نقش بسیار مهمی در عملکرد مؤثر و اقتصادی کولر خودرو ایفا می‌کند. خرید گاز برودتی مناسب به عواملی بستگی دارد، در ادامه به شما در انتخاب گاز مناسب ماشین خود کمک می‌کنیم.
انواع گاز کولر ماشین
در طول سال‌ها به دلایل متعددی مثل زیست‌محیطی، ایمنی و افزایش بازده سیستم تهویه گازهای برودتی مورد استفاده خودرو دستخوش تغییرات زیادی شده است.
گاز R12 – گاز قدیمی با اثرات زیست محیطی بالا
گاز R12 یکی از اولین و قدیمی‌ترین گازهای سیستم‌های تهویه خودرو است. این گاز تحت عنوان “فریون” نیز شناخته می‌شود و تا سال‌ها در خودروهای تولیدی مورد استفاده قرار می‌گرفت. عملکرد این گاز نسبتا خوب بوده ولی به دلیل تخریب لایه اوزون و محیط زیست استفاده از آن از اواخر دهه 80 میلادی ممنوع شد.
گاز R134a – پرکاربردترین گاز در خودروهای مدرن
R134a پرکاربردترین گاز کولر در دو دهه اخیر است. این گاز به‌عنوان جایگزین مستقیم R12 معرفی شد و به دلیل عدم تخریب لایه اوزون، استقبال گسترده‌ای از آن شد. R134a در خودروهای تولیدی از سال ۱۹۹۴ به بعد به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت و همچنان هم در بسیاری از خودروهای جدید دیده می‌شود.
این گاز همچنین به دلیل بازدهی بالا در سرمایش، پایداری شیمیایی مناسب و در دسترس بودن و قیمت نسبتاً اقتصادی محبوبیت زیادی را کسب کرده است.
گاز R-152a
این گاز نسبت به R134a از نظر اثر گلخانه‌ای عملکرد بسیار بهتری دارد و در برخی خودروهای جدید به‌عنوان جایگزین استفاده می‌شود. البته، قابلیت اشتعال بالا یکی از معایب آن است که باعث شده تا استفاده از آن به‌طور گسترده رایج نشود. R-152a هنوز در بسیاری از بازارها به‌صورت آزمایشی و محدود در حال استفاده است.
گاز R-152a عملکرد موثری در جذب و دفع گرما دارد، با مصرف انرژی کمتر هوای داخل کابین را خنک می‌کند.
گازهای نسل جدید
گازهای نسل جدید مانند R1234yf در حال جایگزینی R134a هستند. این گازها به دلیل سازگاری بیشتر با محیط زیست و بازده انرژی بالاتر، به‌عنوان جایگزینی ایده‌آل برای R134a معرفی شده است.
R1234yf در خودروهای جدیدتر، به ویژه در اروپا و آمریکا، به طور فزاینده‌ای استفاده می‌شود. اما چالش‌ها متعددی دارند و هزینه نسبا به مدل‌های دیگر بالاتر است، به این دلایل محبوبیت زیادی کسب نکرده‌اند.
برای دریافت مشاوره به وبسایت نوربرودت مراجعه کنید.
علت سرد و گرم شدن کولر ماشین
تغییر نوسان در باد کولر ماشین به عوامل مختلفی بستگی دارد و تنها به کم بودن گاز مربوط نیست.
برخی از رایج‌ترین عوامل مؤثر بر سرد و گرم شدن متناوب کولر خودرو عبارتند از:
- کم شدن یا نشتی گاز برودتی: اصلی‌ترین دلیل که باعث ناپایداری دمای کولر می‌شود.
- خرابی کمپرسور: اگر کمپرسور به درستی کار نکند، گاز در سیستم به درستی فشرده نمی‌شود و سرمایش کاهش می‌یابد.
- اختلال در عملکرد فن‌ها یا کندانسور: در صورتی که فن کندانسور دچار اختلال شود، فرآیند دفع گرما از گاز مختل شده و در نتیجه کولر باد گرم می‌دهد.
- نقص در سنسورهای دمایی یا ECU خودرو: که باعث می‌شود دستور روشن و خاموش شدن کمپرسور به درستی صادر نشود.
- نقص در ترموستات داخلی یا شیر انبساط سیستم تهویه
- تمیز نبودن و فرسودگی فیلترها
- عدم اتصال دقیق، شل بودن یا سفت بودن بست‌های کولر
- نقص فنی در سنسور فشار گاز
چگونه بفهمیم گاز کولر ماشین کم شده؟
کمبود گاز کولر یکی از شایع‌ترین دلایل ضعف عملکرد کولر است. گاز کولر ممکن است به علت نشتی‌های ریز و یا اتصالات شل به مرور زمان از بین برود.
برخی از نشانه‌های اصلی کم شدن گاز کولر خودرو عبارتند از:
کاهش محسوس سرمای باد خروجی حتی با تنظیم روی حداکثر
روشن و خاموش شدن مداوم کمپرسور در فواصل زمانی کوتاه
صدای غیرعادی از کمپرسور یا افزایش بار موتور هنگام روشن بودن کولر
عدم وجود شبنم یا قطرات آب روی دریچه کولر که نشانگر کاهش سرمایش است
افزایش زمان خنک شدن کابین پس از روشن شدن کولر
بوی نامطبوع
تشکیل یخ روی لوله‌ها یا اواپراتور به دلیل فشار ناکافی
گاز کولر تقلبی چیست و چگونه آن را تشخیص دهیم؟
در سال‌های اخیر، ورود گازهای تقلبی به بازار باعث نگرانی کاربران و تعمیرکاران شده است. گاز تقلبی کولر گازی است که یا حاوی ترکیبات ناشناخته و غیرمجاز است، یا از مخلوطی از چند نوع گاز غیرسازگار تشکیل شده است.
این گازها ممکن است به صورت بسته‌بندی مشابه برندهای معتبر فروخته شوند و حتی با قیمت پایین‌تر مشتری را فریب دهند. این گازها یه سیستم کولر و محیط زیست آسیب می‌زنند.
علائم گاز تقلبی
عملکرد ضعیف کولر: خنکی ناکافی حتی پس از شارژ.
بوی غیرعادی: بوی شیمیایی تند یا غیرمعمول.
فشار غیرعادی سیستم: فشارسنج‌ها مقادیر نامنظم نشان می‌دهند.
آسیب به اجزا: خرابی زودهنگام کمپرسور یا سایر قطعات.
افزایش مصرف سوخت: یکی از اثرات نامرئی اما پرهزینه گاز تقلبی، فشار مضاعف به موتور و افزایش مصرف بنزین خودرو است.
خطرات استفاده از گاز نامرغوب
آسیب به سیستم کولر: گاز تقلبی می‌تواند به کمپرسور، کندانسور و شیلنگ‌ها آسیب بزند.
خطرات سلامتی: برخی گازهای تقلبی سمی هستند و در صورت نشت، برای سرنشینان خطرناکند.
اثرات زیست‌محیطی: گازهای غیراستاندارد ممکن است به لایه اوزون یا گرمایش جهانی آسیب بزنند.
هزینه‌های اضافی: تعمیرات ناشی از خرابی سیستم پرهزینه است.
خطر انفجار یا آتش‌سوزی: گازهای نامرغوب یا مخلوط‌های غیرمجاز ممکن است اشتعال‌پذیر باشند.
تاثیر کیفیت گاز بر عملکرد کولر
گاز باکیفیت و استاندارد (مانند R134a یا R1234yf) فشار و دمای مناسب را در سیستم تضمین می‌کند، خنکی بهتری فراهم می‌آورد و از فرسودگی زودرس اجزا جلوگیری می‌کند. گاز نامرغوب چرخه خنک‌کنندگی را مختل کرده، مصرف انرژی را بالا می‌برد و عمر سیستم را کوتاه می‌کند.
انتخاب گاز کولر مناسب
در انتخاب گاز مولر مناسب خودرو باید به عوامل زیر توجه کنیم:
مدل و سال ساخت خودرو: نوع گاز کولر خودرو به مدل و سال ساخت بستگی دارد.
قوانین زیست محیطی: در برخی کشورهای اروپایی، استفاده از گازهای کولر خاص به دلیل تخریب محیط زیست و لایه اوزون ممنوع اعلام شده است.
کارایی و هزینه: گازهای نسل جدید بازده انرژی بالایی دارند، اما نسبت به مدل‌های قدیمی‌تر هزینه بیشتری هم دارند. به همین خاطر این گازها کمتر رایج هستند.
بهترین زمان برای شارژ گاز کولر
شارژ به موقع گاز کولر به حفظ عملکرد بهینه و جلوگیری از آسیب به سیستم کمک می‌کند.
شارژ گاز کولر خودرو نباید بدون بررسی انجام شود. در واقع، همیشه قبل از اقدام به شارژ، باید نشتی‌ها بررسی و سیستم به‌طور کامل وکیوم شود.
بهترین زمان‌های پیشنهادی برای شارژ گاز به شرح زیر است:
- پیش از شروع فصل گرما
بهترین زمان برای برسی گاز کولر خودرو آخر زمستان یا اوایل بهار است، این کار باعث می‌شود در روزهای گرم با مشکل مواجه نشوید و سیستم تحت فشار کمتری کار کند. هم اگر مشکلاتی مثل نشتی وجود داشت زمان کافی برای رفع آن داشته باشید
- در صورت مشاهده علائم کاهش سرمایش
اگر در هنگام تسنفتده متوجه شدید که باد خروجی کولر خنکی لازم ندارد، کمپرسور مدام روشن و خاموش می‌شود و صدای غیر عادی دارد، مشاهده یخ زدگی و یا باد گرم از دریچه خارج می‌شود، احتمال کمبود گاز وجود دارد و باید به شارژ اقدام کنید.
- بررسی دوره‌ای سالانه
حتی اگر کولر به درستی کار می‌کند، پیشنهاد می‌شود برای جلوگیری از خرابی و هزینه‌های اضافه سالی یک بار برای پیشگری شارژ انجام دهید. در این حالت، سیستم وکیوم و فشار آن بررسی می‌شود تا از وجود نشتی یا افت عملکرد جلوگیری شود.
سوالات متداول درباره گاز کولر خودرو
- هر چند وقت یک‌بار باید گاز کولر را شارژ کرد؟
در صورت عدم وجود نشتی، معمولاً هر ۲ تا ۳ سال یک‌بار شارژ گاز کافی است. با این حال، در صورت افت عملکرد کولر یا نشتی، ممکن است زودتر نیاز به شارژ داشته باشید.
- آیا می‌توانم خودم گاز کولر را شارژ کنم؟
توصیه نمی‌شود؛ شارژ گاز نیاز به تجهیزات حرفه‌ای و دانش فنی دارد تا از نشتی یا آسیب جلوگیری شود.
- تفاوت R134a و R1234yf چیست؟
R1234yf با محیط زیست سازگارتر است و پتانسیل گرمایش جهانی کمتری دارد، اما گران‌تر است.
- آیا گاز کولر تقلبی به خودرو آسیب می‌زند؟
بله، می‌تواند به کمپرسور و سایر اجزا آسیب زده و هزینه تعمیر را افزایش دهد.
- چگونه گاز تقلبی را تشخیص دهیم؟
از خرید گاز از منابع معتبر مطمئن شوید، به بسته‌بندی و برچسب استاندارد توجه کنید و در صورت شک، با دستگاه آنالایزر گاز بررسی کنید.
- آیا می‌توان گاز R134 را جایگزین R12 کرد؟
بله، اما نیاز به تغییرات دارد. باید سیستم شست‌وشو داده شود، روغن کمپرسور عوض شود و اتصالاتی مانند اورینگ‌ها و شیر انبساط متناسب با R134 نصب شوند.
سخن آخر
سیستم تهویه و کولر خودرو در فصل‌های گرم بسیار اهمیت دارد و اصلی‌ترین عناصر راحتی در رانندگی است. نوع گاز و شارژ به موقع آن نقش بسیار مهمی در عملکرد این سیستم دارد.
